Kopalnia Soli w Wieliczce

Historia Żup Krakowskich jest bardzo długa i zaczyna się w zamierzchłych czasach, w okresie rozbicia dzielnicowego. Sól zaczęto tu wydobywać za Bolesława Wstydliwego, tego samego, który dokonał lokacji Krakowa.

Z kopalnią związana jest przede wszystkim małżonka księcia, św. Kinga. Według legendy to jej zawdzięczamy „sprowadzenie” do Polski soli. A było to tak. Gdy młoda węgierska księżniczka miała opuścić swój rodzinny dom i przyjechać do przyszłego małżonka na Wawel, ojciec zapytał jej, co chciałaby otrzymać w prezencie, zanim wyjedzie. Kinga powiedziała, że dla siebie nic nie chce. Pragnie za to zabrać ze sobą coś, co będzie mogła ofiarować swoim przyszłym poddanym. Poprosiła o sól, która była już na Węgrzech wydobywana, podczas gdy w Polsce kopalni jeszcze nie mieli.

Ojciec wyraził zgodę. Kinga udała się więc do jednej z żup węgierskich i wrzuciła do szybu swój pierścień. Po przybyciu do Polski rozkazała kopać we wskazanym przez nią miejscu, na terenie dzisiejszej Wieliczki. Niebawem odkryto wielką bryłę soli, a w niej pierścień księżnej. Tak to według legendy Kinga miała sprowadzić sól do swojej nowej ojczyzny. W rzeczywistości bardzo prawdopodobne jest, że sól zawdzięczamy właśnie tej władczyni. Zapewne przybyli z nią do Polski węgierscy górnicy, którzy znając się na swoim fachu, odnaleźli pierwsze złoża i wybudowali kopalnię.

Interes okazał się bardzo dochodowy i niejeden, sprawujący funkcję żupnika, dorobił się na nim fortuny. Skarb królewski również uzyskał w ten sposób świetne źródło gotówki. Żupnik był człowiekiem, który doglądał kopalni i pracujących w niej ludzi. Dbał też o to, by odpowiednia część funduszy, uzyskanych ze sprzedaży soli, trafiała do władcy. To dla tego właśnie zarządcy powstał w Wieliczce zamek żupny, który dziś udostępniany jest zwiedzającym. Można w nim poznać nie tylko historię Krakowskich Żup, ale również obejrzeć oryginalną kolekcję solniczek w najrozmaitszych kształtach, sprowadzonych z całego świata..